domenica 24 giugno 2007

"m'agradat su sardu ca..."

Su 21 de lampadas de su 2007

M’agradat su sardu ca…

…“ca est sa limba de s’ànima mea”
narat Piero Marras, testimònial de sa publitzidade de s’Ufìtziu de sa limba sarda de sa provìntzia de Nùgoro.
A dare una risposta prus giusta e cumpleta de custa, mi paret difìtzile meda.
Cun paràulas diferentes at nadu sa matessi cosa su deretore generale de s’Unesco M. Koichiro Matsuura, in sa recurrèntzia de sa die internatzionale de sa limba materna. Sunt de sa limba materna sas primas paràulas chi amus imparadu a nàrrere e chi nos ant dadu sa fortuna manna de comunicare cun sas àteras pessones.
Sos fundamentos de totu su narìngiu nostru sunt pròpiu in custa limba, a bortas bantada fintzas tropu, àtera bortas dispretziada, cun s’istibba chi oe non servit, antzis est greza e la chistionat sa gente ignorante.
In parte est a beru, riferinde∙nos a su tempus de in antis, cando sa limba de totu sas comunidades nostras fiat su sardu ebbia, ca s’italianu s’imparaiat in iscola, e fiant pagos sos chi si lu podiant permìtere. A dolu mannu!
Oe sas cosas sunt cambiadas e totus ant sas possibilidades de imparare s’italianu e puru sas àteras limbas, no in s’iscola ebbia, ma faghent bastante sos mèdios de comunicatzione: giornales, televisiones, aràdios…
A ischire su sardu est una richesa non solu pro sa connoschèntzia de un’atera limba, ma pro nois sardos at puru unu valore de ammeru, chi balet prus de s’àteru.
Pro cantu reguardat a mie, a minore apo imparadu su sardu ebbia, mama e babbu nos chistionaiant (noe figios) solu in sardu, sa boghe in italianu fiat de cussos chi leghiant su comunicadu e su gazetinu in s’àradio.
Cantu mannu fiat s’interessu de nois pitzinnos pro custas cosas, si podet pensare!
Su giornale chi babbu non melliat una die de comporare, pro mene fiat iscritu ebbia…
Cando so andada a prima elementare apo comintzadu a intèndere s’italianu. A imparare a lu chistionare no est istada cosa fàtzile. M’ammento galu cun suferèntzia cando debia bortare a mente paràula pro paraàula dae su sardu pro podere isplicare calicuna cosa in italianu.
Sa mastra, chi beniat dae Nùgoro, mi curregiat a s’ispissu e mi naraiat:
“Questo è un italiano maccheronico”.
Deo abista e sensibile meda nd’aia birgonza.
Cantas bortas mi so istada a sa muda, puru ischinde sas cosas!
Sa limba chi aia imparadu in domo e chi m’aiat procuradu bantidos (“Paret manna, comente chistionat!”, naraiant a mama sas àteras tzias), in iscola non serbiat prus. Debia impreare s’italianu, chi però no ischia.
A pustis chi ap’imparadu bastante s’italianu, apo chircadu semper de lu praticare, trascurende su sardu, in sos cunfrontos de su cale aia semper un’ispètzia de cunflitu de amore-odiu, comente si usat nàrrere. Fia arribada a su puntu chi che l’aia chèrfidu cantzellare. E puru sas frases in sardu m’essiant dae su coro.
E a pustis, comente podia fàghere a chistionare in italianu cun mama e cun babu? Puru cherende∙lu non fiat possìbile. E tando colaia dae una limba a s’àtera, fintzas a cando, mancari a mannita, so arribada a bortare in sardu su chi pensaia in italianu. Ma puru gasi, in sos mamentos prus importantes de sa bida mi beniat dae sè a pensare e puru a iscrìbere in sardu.
No ischia meda de LSU, a pustis ap’ischidu de LSC e apo chircadu de nde cumprèndere carchi cosa.
Como torrande a su cumintzu, su sardu “m’agradat ca est sa limba de s’anima mia”, cussa chi m’apartenet dae cando so naschida.
Sas paràulas in sardu mi essint dae su coro, sena isforzu perunu, e non chirco prus de nche las torrare in secus cando mi benint a sa conca.
Sa variedade oroteddesa mi ligat meda a sa bidda mia, a sas boghes de mama e de babbu, chi no apo prus, a sas raighinas mias e duncas mi apartenet e est sa cumponente prus importante de s’identidade mia.
Est sa limba chi poto chistionare, sena chi pro custu deba discuidare sas àteras limbas, chi est giustu de istudiare.
In su mundu de oe, chi usamus a nàrrere globalizadu, in ue semus in cullegamentu unu cun s’àteru, non nos debimus ispogiare de sas cosas nostras, in antis de totu de sa limba, ma las debimus giùghere cun orgòlliu, ca nos distìnghent dae su restu de s’àtera gente de su mundu.

giovedì 14 giugno 2007

Si cherides bos podides intratènnere faghende unu giogu de paràulas:
sa paràula chi s’iscriet debet cumintzare cun sas ultimas duas o tres lìteras de sa paràula chi b’est in antis. Bos fago un esèmpiu:


Pascale, lestru, truba bacas!

Antonicu cubat atretzadura rara.
E como si nd'ades gana bos ade a divertire bois!!!

martedì 5 giugno 2007

LIMERICKS

Sos cumponimento chi sunt a mesu istrada intre sa poesia e sos giogos de paràulas si narant “Laimericks”. A sos tempos de in antis, a sa fine de carchi festa o ispuntinu, sos invitados, mancari allegros a binu, cantaiant versos de brulla.
Su nùmene ammentat una bidda irlandesa, Limericks, chi si montovaiat in unu ritonellu.


Sos laimericks sunt cumpostos dae chimbe versos:
- su primu versu presentat su protagonista
- su secundu narat de una cosa particulare o carchi cosa chi at fatu su protagonista
- su tertzu e su cuartu contant s’istòria
- su quintu riprendet su primu versu, annanghende carchi azetivu nou pro su protagonista

S’ischema de sas rimas est: AABBA


Chie podet èssere?

Dae Ispagna est bennidu unu giòvanu galanu
Chistionat su sardu ma est cadalanu
De computer est meda apassionadu
Difìcile est a ammentare totu su chi at ispiegadu
Cussu giòvanu de Ispagna sèriu e galanu

domenica 3 giugno 2007

Kahlil Gibran (1883- 1931),

fiat unu poeta, filosofu, pitore libanesu.
Eo l’istimo meda comente poeta.
S’opera sua chi mi piaghet de prus est “Il Profeta”.
Imparo sempre calicuna cosa noa.

Bos cussìgio de la lèghere!








Apo iscritu unu versu in sa rena
Cun sa bassa marea,
b’aia postu totu s’anima
e totu su coro meu.
Bi fia torradu cun s’alta marea
Pro lèghere su chi aia iscritu,
ma apo pòtidu lèghere s’ignorantzia mia ebbia.

Dae Massime spirituali K. Gibran

Si cherides podides consultare custu indirìtziu: http://www.ironia.org/centrodelleculture/Baobab/recensioni/massimespirituali.htm

domenica 27 maggio 2007

riflessiones linguisticas




RIFLESSIONES LINGUìSTICAS

Cando iscrivimus o chistionamus ponimus paris paràulas medas medas, chi cumponent unu testu.
Ma ite bolet nàrrere “testu”? Benit dae su latinu “textum”, chi si podet bortare in “intreciadu” o puru “tessidu”. Di fati unu testu est su resultadu de unu traballu de intrèciu de paràulas, chi ponimus paris sena bi ragiònare.
Su mundu de sas paràulas est a beru màgicu! Sunt semper cudas vintina de lìteras bortuladas a manera diferente, chi nos permitint de cumpònnere totus sas paràulas chi impreamus pro “comunìcare” sas bideas nostras. “Comunicare” benit dae su latinu “communis”chi bolet nàrrere “pònnere carchi cosa in comune cun sos àteros”. Pro nos pòdere cumprèndere a pare est necessàriu de àere unu còdice comune, duncas “sa limba”.



GIOGOS DE PARAULAS
Provamus a giogare cun sas paràulas pro cumprèndere comente si formant.

SAS SOSTITUTZIONES
A bortas bastat de cambiare una lìtera solu pro cambiare su significadu de sa paràula.
Pensamus ite capitat cando cambiamus solu sa lìtera de su comintzu
!
tela mela vela
tirare girare mirare
pinu vinu tinu linu
sardu lardu gardu
Dente lente mente gente

SA ZEPA
Goi apo bortadu sa paràula italiana “zeppa”. Si provamus a nde ponnere una lìtera in mesu a sa paràula bidimus chi su signifìcadu càmbiat in totu.
Legimus custos esempios:
Patu pastu
Pasu pastu
Binu bintu

Cotu contu
Grogu grongu
Canu cantu

Una forma particulare est a adopiare sa cunsunante
Cola colla
Mola molla


O puru a agiùnghere una sìllaba in mesu a sa paràula
Caddu casteddu
Carru catarru
Mengianu melingianu
Mela merula
Gara galera
E como podides sighire bois!!!!!

martedì 22 maggio 2007

poesia dedicada a Maria Grazia.









Ànghelos
Anghelos…ànghelos
Mi faghet nàrrere sa limba de su coro
Si a s’ispensada dorminde serena
Malos bisos di frigurant carchi pena
E tue su murru a pipiolu faghende
Paret chi males ti ses ammentende
Ma galu deris fias apena naschinde
E in su sonnu giai fias irgutinde
Cale sunt sos tuos ammentos
Si non connosches
Ne pessones ne imbentos?
S’istòria de sa vida est pro tene
Apena cominzende
E solu ànghelos
Podes bìdere cantende
Ànghelos…ànghelos
Chi di faghent cumpagnia
Intonant pro tene notas de allegria


canta cosas si podent narrer pro una netighedda, chi est bella che sole!!!

Il Grande.......

abbaidade ite m'at fatu bidere unu collega meu de su master... a lu connoschides?